Η θεραπεία της κύστης κόκκυγα είναι χειρουργική και αποσκοπεί στην κένωση του περιεχομένου και στην καταστροφή της λειτουργίας του τοιχώματος της κύστης. Για να γίνει αυτό η βασική χειρουργική αρχή μέχρι και περίπου πριν από μία δεκαετία ήταν η αφαίρεση της κύστης και των συριγγίων που εξορμώνται από αυτήν.
Η αφαίρεση της κύστης, ανεξαρτήτως μεθόδου διατομής των ιστών (νυστέρι, διαθερμία, laser, διαθερμία υπερήχων - RF), καταλείπει ένα ιστικό κενό στην περιοχή του κόκκυγα, η επούλωση του οποίου διαρκεί μεγάλο χρονικό διάστημα (1-2 μήνες), το οποίο μπορεί να μειωθεί με τη χρήση ειδικών επιθεμάτων. Προκειμένου να μειωθεί η διάρκεια της επούλωσης έχουν χρησιμοποιηθεί επίσης διάφορες χερουργικές τεχνικές (ημίκλειστη μέθοδος, κλειστή μέθοδος), στόχος των οποίων είναι η μείωση του πρωτογενούς ελλείμματος ή/και κάλυψή του με δέρμα και ενδογενείς ιστούς της περιοχής. Επειδή η επούλωση διαρκεί πολύ και παρά την πλήρη αφαίρεση συχνά η κύστη κόκκυγα μπορεί να υποτροπιάσει, την τελευταία 10ετία έχει μπει στην κλινική πράξη η εξάχνωση του τοιχώματος της κύστης κόκκυγα με τη χρήση laser (FiLaC). Εδώ ο στόχος είναι ταχεία επούλωση (μόλις 7-10 ημέρες) με ανεκτά ποσοστά υποτροπής.
Ανοικτή αφαίρεση κύστης κόκκυγα με διαθερμία / laser / διαθερμία υπερήχων
Η ανοικτή χειρουργική αφαίρεση της κύστης κόκκυγα είναι η συχνότερα χρησιμοποιούμενη μέθοδος αντιμετώπισης. Η διατομή των ιστών μπορεί να γίνει με νυστέρι, διαθερμία απλή ή υπερήχων (RF) ή με laser. Αν και ο τρόπος δεν έχει ιδιαίτερη σημασία είναι γεγονός πως η διαθερμία υπερήχων και το laser προσφέρουν μεγαλύτερη ακρίβεια κατά την επέμβαση. Ωστόσο, πρέπει να καταστεί σαφές πως ουσιαστικές διαφορές για τον ασθενή δεν υπάρχουν. Επίσης πρέπει να διευκρινιστεί πως η έννοια της χειρουργικής της κύστης κόκκυγα με laser, που αναφέρεται στην αφαίρεση της κύστης με τη χρήση laser, είναι μία μέθοδος κλασσικής ανοικτής χειρουργικής που χρησιμοποιείται από τη δεκαετία του 1980. Συχνά, για εμπορικούς ίσως λόγους, αναφέρεται η "laser κύστη κόκκυγα" ως μία ανώδυνη, μοντέρνα μέθοδος. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει καθώς η μέθοδος καμμία σχέση δεν έχει με την εξάχνωση με laser (μέθοδος FiLaC), η οποία θα αναφερθεί παρακάτω.
Σκοπός της επέμβασης: Ο σκοπός της επέμβασης είναι η πλήρης αφαίρεση της κύστης με τη μικρότερη δυνατή ποσότητα δέρματος. Στην επέμβαση αυτή ο χειρουργός καλείται να βρει την ιδανική ισορροπία μεταξύ της έκτασης της επέμβασης και της ελαχιστοποίησης της πιθανότητας υποτροπής. Όσο εκτενέστερη είναι η αφαίρεση, τόσο μικρότερη είναι η πιθανότητα υποτροπής, ταυτόχρονα όμως και τόσο μεγαλύτερη είναι η πληγή, που πρέπει ο οργανισμός στη συνέχεια να καλύψει με ινώδη ιστό.
Πώς γίνεται: Η επέμβαση γίνεται δια μέσου μικρής δερματικής τομής στον κόκκυγα με νυστέρι, διαθερμία ή με τη χρήση διάφορων προηγμένων χειρουργικών τεχνικών βοηθημάτων (laser, διαθερμία υπερήχων). Η κύστη και τα όποια δερματικά συρίγγια (σωλήνες επικοινωνίας της κύστης με το δέρμα) αφαιρούνται με προσοχή, προκειμένου από τη μία η αφαίρεση να είναι πλήρης (άρα μικρότερη πιθανότητα υποτροπής), από την άλλη όμως χωρίς να αφαιρεθεί αναίτια φυσιολογικός ιστός (άρα μικρότερη πληγή).
Συνήθης μετεγχειρητική πορεία: Στην πλειονότητά τους οι ασθενείς κινητοποιούνται, σιτίζονται και λαμβάνουν εξιτήριο την ημέρα της επέμβασης. Στη συνέχεια τίθενται σε τακτικό πρόγραμμα επισκέψεων, έως ότου ολοκληρωθεί πλήρως η διαδικασία της επούλωσης της πληγής (1-2 μήνες), ενώ μπορούν να επιστρέψουν στις προ της επέμβασης δραστηριότητές τους 1-2 εβδομάδες αργότερα. Για την ταχύτερη επούλωση χρησιμοποιούνται ειδικά επιθέματα, που βοηθούν στην καθαριότητα του τραύματος και προάγουν την παραγωγή συνδετικού ιστού από τον οργανισμό.
Εξάχνωση τοιχώματος κύστης κόκκυγα με laser (μέθοδος FiLaC)
Η χρήση laser στη χειρουργική της κύστης κόκκυγα έχει ιστορία τουλάχιστον 30 ετών. Την τελευταία δεκαετία όμως η χρήση laser απέκτησε διαφορετικό νόημα καθώς προσέφερε μία ουσιαστικά διαφορετική χειρουργική προσέγγιση. Σε πλήρη αντίθεση με την όποια μέθοδο αφαίρεσης της κύστης κόκκυγα, η εξάχνωση με laser (μέθοδος FiLaC) δεν αποσκοπεί στην πλήρη εκτομή της κύστης αλλά στον θερμικό καυτηριασμό και στην εξάχνωση του τοιχώματος της κύστης, η οποία παραμένει στο σώμα του πάσχοντος, με κατεστραμμένο όμως το επιθήλιό της, προκειμένου να επουλωθεί και να ουλοποιηθεί. Το χειρουργικό τραύμα είναι ελάχιστο (μία μικρή οπή) η οποία επουλώνεται σύντομα και ευχερώς. Η μέθοδος είναι σχετικά νέα και παρά τον ενθουσιασμό που έχει προκαλέσει σε χειρουργούς και ασθενείς, δεν πρέπει να θεωρείται ως η επέμβαση εκλογής, αλλά ως μία πιθανή εναλλακτική επιλογή. Μετά την επέμβαση υπάρχει σαφώς η πιθανότητα υποτροπής, όπως και σε όλες τις χειρουργικές μεθόδους αφαίρεσης κύστης κόκκυγα, το στρατηγικό όμως πλεονέκτημα της FiLaC είναι πως επιτρέπει στον ασθενή να επιστρέψει στις προ της επέμβασης δραστηριότητες την επομένη της επέμβασης! Μειονεκτήματα της μεθόδου είναι το υψηλότερο ποσοστό υποτροπών σε σχέση με την κλασική ανοικτή αφαίρεση και το υψηλότερο κόστος του εξοπλισμού που χρησιμοποιείται.
Σκοπός της επέμβασης: Ο σκοπός της επέμβασης είναι η πλήρης κένωση της κύστης από το περιεχόμενό της δια μέσου μίας μικρής τομής πλησίον της κύστης και η θερμική καταστροφή και εξάχνωση της κύστης και των συρριγγωδών πόρων που επικοινωνούν με αυτήν.
Πώς γίνεται: Αρχικά πραγματοποιείται μία μικρή τομή πλησίον της κύστης. Στη συνέχεια δια της τομής εισάγεται στην κύστη η ειδική κυκλοτερής ίνα laser της FiLaC και εφαρμόζεται ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα μετάδοσης ενέργειας, η οποία προκαλεί θερμική κατστροφή και εξάχνωση του επιθηλίου και του τοιχώματος της κύστης και των συρριγγωδών πόρων, που οδηγούν σε αυτήν. Στη συνέχεια γίνεται θερμοκαυτηρίαση της οπής εισόδου στην κύστη προκειμένου να καθυστερήσει η επούλωση του δέρματος και η ως εκ τούτου απόφραξή της για περίπου 10 ημέρες. Έτσι δίνεται επαρκής χρόνος στους καυτηριασθέντες νεκρωμένους ιστούς στο εσωτερικό της κύστης να ρευστοποιηθούν και να παροχετευθούν.
Συνήθης μετεγχειρητική πορεία: Στo συνόλό τους οι ασθενείς κινητοποιούνται, σιτίζονται και λαμβάνουν εξιτήριο την ημέρα της επέμβασης, ενώ επιστρέφουν στις προηγούμενες δραστηριότητές τους την επομένη του χειρουργείου. Η μοναδική προγραμματισμένη μετεγχειρητική επίσκεψη γίνεται την 7η ημέρα μετά την επέμβαση προκειμένου να αξιολογηθεί η πορεία της επούλωσης.