Διάφορες παθήσεις του παχέος εντέρου και του ορθού αντιμετωπίζονται χειρουργικά. Σε κάθε περίπτωση ένα τμήμα του παχέος εντέρου αφαιρείται (κολεκτομή, ολική αφαίρεση μεσοορθού) και αναλόγως της πάθησης συναφαιρείται και ο κυτταρολιπώδης ιστός που το περιβάλλει, ο οποίος περιέχει τα αγγεία, τα νεύρα και κυρίως τους λεμφαδένες του (μεσεντέριο).
Η τεράστια καινοτομία στη χειρουργική του παχέος εντέρου προέκυψε με την έλευση της λαπαροσκοπικής και στη συνέχεια της ρομποτικής προσπέλασης. Αυτές οι ελάχιστα τραυματικές επεμβάσεις είναι εκτός από αποτελεσματικές (ακριβώς όσο και οι αντίστοιχες ανοικτές), ιδιαίτερα ελκυστικές για ασθενείς και χειρουργούς, λόγω του μηδαμινού τραύματος που προκαλούν. Το μεγάλο μειονέκτημα των επεμβάσεων αυτών είναι το αυξημένο τους κόστος σε σχέση με τις αντίστοιχες ανοικτές.
Λαπαροσκοπική / Ρομποτική κολεκτομή για καρκίνο παχέος εντέρου
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου αναλόγως της θέσης του (καρκίνος τυφλού, καρκίνος ανιόντος κόλου, καρκίνος δεξιάς κολικής καμπής, καρκίνος εγκαρσίου κόλου, καρκίνος σπληνικής καμπής, καρκίνος κατιόντος κόλου, καρκίνος σιγμοειδούς κόλου, καρκίνος ορθού), αντιμετωπίζεται χειρουργικά με διαφορετική επέμβαση (δεξιά κολεκτομή, εκτεταμένη δεξιά κολεκτομή, αριστερή κολεκτομή, εκτεταμένη αριστερή κολεκτομή, χαμηλή πρόσθια εκτομή με ολική αφαίρεση του μεσοορθού, κοιλιοπερινεϊκή εκτομή). Το είδος και η έκταση της επέμβασης, αποφασίζονται διεγχειρητικά με βάση: α) το αν η επέμβαση είναι επείγουσα ή προγραμματισμένη, β) τη γενική κατάσταση του ασθενούς, όπως έχει αυτή προκύψει και εκτιμηθεί στον προεγχειρητικό έλεγχο και γ) τα διεγχειρητικά ευρήματα. Σε κάθε περίπτωση μπορεί να χρειασθεί προσωρινή παρά φύση έδρα, δηλαδή στομία (η κένωση δηλαδή του εντέρου γίνεται σε σάκο που προσαρμόζεται στη στομία, μέχρις ότου γίνει η αποκατάστασή της).
Σκοπός της επέμβασης: Ο στόχος της επέμβασης είναι η πλήρης αφαίρεση της νόσου, σε συνδυασμό με επαρκή λεμφαδενικό καθαρισμό (αφαιρείται δηλαδή εκτός από το έντερο και ο λιπώδης ιστός που περιέχει τους λεμφαδένες του) με υγιή όρια. Εφόσον επιτευχθεί ο στόχος αυτός, εξίσου σημαντικό μέλημα του χειρουργού είναι η ένωση των τμημάτων του εντέρου μεταξύ τους (αναστόμωση).
Πώς γίνεται: Η επέμβαση γίνεται δια μέσου 4 έως 5 δερματικών τομών, η μεγαλύτερη των οποίων έχει μήκος 12 χιλιοστά και η μικρότερη μόλις 5 χιλιοστά. Αρχικά, γίνεται εκτίμηση της έκτασης της νόσου και της δυνατότητας για πλήρη αφαίρεσή της, με βάση τους κανόνες της χειρουργικής ογκολογίας. Αφού απολινωθούν (αποφραχθούν) τα αγγεία που τροφοδοτούν τον όγκο, το παχύ έντερο παρασκευάζεται (αποκολλάται) από τους γειτονικούς ιστούς, σε μεγάλη έκταση πέριξ της θέσης του καρκίνου. Στη συνέχεια γίνεται η διατομή του παχέος εντέρου και η αφαίρεση του χειρουργικού παρασκευάσματος από μία πολύ μικρή τομή στο δέρμα (4-5 εκατοστών). Τέλος, διενεργείται με πολύ προσοχή η αναστόμωση (ένωση) των δύο τμημάτων του παχέος εντέρου, που θα παραμείνουν, προκειμένου να αποκατασταθεί η συνέχειά του. Στο σημείο αυτό αποφασίζεται το αν θα πραγματοποιηθεί προσωρινή στομία ή όχι.
Συνήθης μετεγχειρητική πορεία: Στην πλειονότητά τους οι ασθενείς κινητοποιούνται το βράδυ της επέμβασης, ενώ η σίτιση ξεκινά μετά από 1 έως 3 ημέρες, αναλόγως της εντερικής κινητικότητας και της όρεξής τους για φαγητό. Οι ασθενείς εξέρχονται μεταξύ 4ης και 7ης μετεγχειρητικής ημέρας και σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα προγραμματίζεται η εξέταση (ή η επανεξέταση εφόσον έχει προηγηθεί επικουρική θεραπεία) από τον ογκολόγο, ο οποίος με βάση την ιστολογική διάγνωση προχωρεί σε περαιτέρω θεραπεία ή όχι.
Λαπαροσκοπική / Ρομποτική σιγμοειδεκτομή για εκκολπωμάτωση
Η εκκολπωμάτωση είναι μία πάθηση στην οποία ανευρίσκονται εκκολπώματα (μικροί σάκοι), τα οποία προεξέχουν από τον αυλό του εντέρου. Αυτά, αν και μπορούν να βρίσκονται οπουδήποτε στο παχύ έντερο, συνήθως εμφανίζονται στο σιγμοειδές κόλο. Όταν δημιουργηθεί φλεγμονή των εκκολπωμάτων τότε έχουμε εκκολπωματίτιδα. Μετά από 4 – 5 επεισόδια εκκολπωματίτιδας τίθεται το ζήτημα της χειρουργικής αφαίρεσης του σιγμοειδούς.
Σκοπός της επέμβασης: Ο στόχος της επέμβασης είναι η πλήρης αφαίρεση του σιγμοειδούς έως το ανώτερο τμήμα του ορθού, προκειμένου η ζώνη υψηλών πιέσεων στο παχύ έντερο να αφαιρεθεί και αφενός μεν να σταματήσει η διαδικασία δημιουργίας εκκολπωμάτων, αφετέρου δε να υποστρέψουν (μικρύνουν ή εξαφανιστούν) τα υπολειπόμενα εκκολπώματα. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως σκοπός της επέμβασης, ΔΕΝ είναι η πλήρης αφαίρεση του συνόλου των εκκολπωμάτων. Τέλος, εξίσου σημαντικό μέλημα του χειρουργού, είναι η ένωση των τμημάτων του εντέρου μεταξύ τους (αναστόμωση).
Πώς γίνεται: Η επέμβαση γίνεται δια μέσου 4 έως 5 δερματικών τομών, η μεγαλύτερη των οποίων έχει μήκος 12 χιλιοστά και η μικρότερη μόλις 5 χιλιοστά. Αρχικά, γίνεται εκτίμηση του πάσχοντος σιγμοειδούς εντέρου, το οποίο πρόκειται να αφαιρεθεί. Αυτό παρασκευάζεται (αποκολλάται) από τους γειτονικούς ιστούς και διατέμνεται προκειμένου να αφαιρεθεί το χειρουργικό παρασκεύασμα, από μία πολύ μικρή τομή στο δέρμα (4-5 εκατοστών). Τέλος, διενεργείται με πολύ προσοχή η αναστόμωση (ένωση) των δύο τμημάτων του παχέος εντέρου που θα παραμείνουν, προκειμένου να αποκατασταθεί η συνέχειά του. Στο σημείο αυτό, αποφασίζεται το αν θα πραγματοποιηθεί προσωρινή στομία ή όχι.
Συνήθης μετεγχειρητική πορεία: Στην πλειονότητά τους οι ασθενείς κινητοποιούνται το βράδυ της επέμβασης, ενώ η σίτιση ξεκινά μετά από 1 έως 3 ημέρες, αναλόγως της εντερικής κινητικότητας και της όρεξής τους για φαγητό. Οι ασθενείς εξέρχονται μεταξύ 4ης και 7ης μετεγχειρητικής ημέρας και ακολουθούν για περίπου ένα μήνα συγκεκριμένο διατροφικό πρόγραμμα.